Afazi Nedir?
Afazi, beynin dil bölgesinin etkilendiği bölgeye bağlı olarak kişinin iletişimsel, sosyal işleyişini ve yaşam kalitesini etkileyen bir dil bozukluğudur. Beyin hasarına bağlı olarak ortaya çıkan bu edinilmiş dil bozukluğu, dil işleme yeteneğini olumsuz yönde etkileyerek kişinin ifade etme ve anlama yönünden sorunlar yaşamasına sebep olur.
Yule’un (2010) tanımına göre afazi; vasküler olaylar, travmalar, anormal doku değişiklikleri ve progresif nörodejenerasyon gibi beyindeki yapısal veya işlevsel bozukluklar sonucu dil, konuşma ve iletişim becerilerindeki sorunlar olarak tanımlanmaktadır. Bunun yanında beyin tümörleri, enfeksiyonlar, apseler, ateş, nöbetler, anormal doku değişiklikleri gibi durumlar da afaziye sebep olabilir. Çoğu insan için beyin işlevleri beynin sol tarafında yer alır ve literatürde en yaygın afazi nedeni serebrovasküler olaylardır.
Afazi Neden Olur?
Afazi genellikle bir felç durumu ya da kafa travması sonrasında aniden ortaya çıkabilir, ancak aynı zamanda zamanla ilerleyen bir nörolojik hastalığın sonucu olarak da gelişebilir. Felçten kurtulanların yaklaşık %25-40’ı afaziye yakalanır ve genellikle beyindeki hasarın büyüklüğü ile afazi şiddeti doğru orantılıdır.
Afazi semptomları genellikle sağ bölgede hissizlik, hareket kayıpları gibi belirtilerle birlikte görülebilir. Klinikte, sağ hemipleji veya sağ hemiparezi tanısı ile birlikte de sıkça gözlemlenmektedir (Benson ve Ardilla, 1996; Koyuncu ve Özgirgin, 2016).
Afaziye Kimlerde Görülür?
Bir çok insanda inme (felç) sonrası afazi görülme ihtimali yüksektir. Erkek ve kadınların afaziden etkilenme oranları benzerdir. Afazi edinilmiş bir bozukluk olması dolayısıyla çoğu zaman yetişkinlerde ve yaşlılarda görülme oranları yüksektir. Aynı zamanda her yaştan, ırktan ve cinsiyetten insanda da ortaya çıkabilmektedir.
Afazi olma riski en yaygın inme sonrası olmakla beraber %35 oranda görülür. Afazi tanısı, kişinin akıl hastalığı veya zeka bozukluğu olmasıyla bağdaştırılamaz. Yalnızca beyin hasarının büyüklüğü ve yerine göre farklı beyin işlevleri etkilenmiş ve zarar görmüş olabileceğinden bilişsel problemlerle birlikte görülebilmektedir.
Belirti ve Semptomlar
Afazi hastaları, konuşma, dinleme/anlama, okuma, yazma, sayıları kullanma ve hesaplama gibi becerilerde zorlanabilirler. Diğer bazı semptomları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Anlamsız sözcükler üretme,
- Nesnenin ismini bulmakta zorlanma,
- Sözcükleri tekrarlarken zorlanma,
- Başka insanların konuşmalarını anlamada güçlük çekme,
- Bir kelimenin/sesin yerine başka bir kelime/ses kullanma,
- Sesleri birbirinin yerine kullanma,
- Anlamsız cümleler yazma,
- Yapısal sözcükler kullanmama,
- Kısa veya eksik cümleler kurma,
- Anlamsız cümleler kurma.